Hämmelsmarsch

Hämmelsmarsch 18. Oktober 2024

Wärend der lokaler Kiermes geet d'Walfer Musek duerch d'Stroosse vun de Quartiere vu Walfer fir den Hämmelsmarsch ze spillen. Zu Walfer gëtt d'Kiermes am Mee/Juni gefeiert, de Sonndeg nom Péngschtsonndeg (kleng Kiermes), an den drëtte Sonndeg am Oktober (grouss Kiermes).

Traditioun

Den Hämmelsmarsch ass eng lëtzebuergesch Traditioun, déi spéitstens op d'Joer 1893 zeréckgeet, mat dem Ufank vun der Schueberfouer um Glacis an der Stad. Ufanks war dëse Cortège, bestoend aus Museksveräiner a Schof, just an der Haaptstad ënnerwee. Hautdesdaags spillen d'lokal Museksveräiner dës berüümt Melodie wärend de Kiermessen an de Stroossen. Dobäi sammele si Spende fir hir Aktivitéiten ze finanzéieren. Fir d'Déierewuel ze garantéieren, ginn haut keng Schof méi am Cortège mat.

Geschicht

Den Hämmelsmarsch ass eng beléift Traditioun, déi enk mat der Schueberfouer verbonnen ass. De Begrëff bezeechent souwuel eng Melodie wéi och e Cortège.

Cortège

Um Erëffnungsdag vun der Schueberfouer, de Kiermessonndeg, gouf e Cortège vun enger lokaler bekannter Perséinlechkeet ugefouert, begleet vun dräi Schof mat dräifaarwege Bänner. Jonker sinn hannendru gaangen a hu mat Tellere Spende gesammelt, wärend d'Fanfare den Hämmelsmarsch gespillt huet.

Dës Traditioun staamt méiglecherweis schonn aus dem 16. Joerhonnert: De Jang I. vu Lëtzebuerg, Kinnek vu Béimen a Herzog vu Lëtzebuerg, soll de Schäfer d'Recht ginn hunn, um Kiermessonndeg an hirem Duerf Spenden ze sammelen.

Am 17. Joerhonnert huet e weidert Evenement dës Traditioun gestäerkt: D'Membere vun der Confrérie Saint-Sébastien hunn e Schof an engem Spill op der Schueberfouer gewonnen an et an de Cortège integréiert.

Melodie

Den Ursprong vun der Hämmelsmarsch-Melodie ass net ganz kloer. Verschidde Leit mengen, si géif op e Klackespill vun dem Mansfeld-Schlasstuerm a Clausen zeréckgoen. Bis 1859 war d'Melodie d'Nationalhymn vu Lëtzebuerg.

Hautdesdaags ginn et dräi Versioune vum Text, geschriwwen duerch bekannt lëtzebuergesch Schrëftsteller:

Déi eelst Versioun gouf vum Jean-François Gangler ëm 1800 geschriwwen.
1856 huet den Dicks de Text iwwerschafft a fir seng Operette Kiermesgäscht verlängert.
De Michel Lentz huet spéider a sengem Wierk Schuebermëss déi bekannt Zeile bäigefüügt: "an d'Kanner loossen hire Kaffi stoen, fir deene schéinen Hämmel nozegoen...".

Quell: Luxembourg Culture

Tradition

Le Hämmelsmarsch, ou marche des moutons, est une tradition luxembourgeoise qui remonte au plus tard à 1893, avec l'installation de la Schueberfouer sur le Glacis à Luxembourg-ville. À l'origine, ce cortège composé de fanfares et de moutons défilait uniquement dans la capitale. Aujourd'hui, lors des kermesses luxembourgeoises, les sociétés musicales locales jouent cette célèbre mélodie en parcourant les rues. Elles en profitent pour faire une collecte et financer leurs activités. Pour des raisons de bien-être animal, les moutons ne participent plus au cortège.

Historique

Le Hämmelsmarsch est une tradition populaire liée à la Schueberfouer, la grande foire annuelle. Ce terme désigne à la fois une mélodie et un cortège.

Cortège

Le jour de l'ouverture de la Schueberfouer, appelé Kiermessonndeg, un cortège mené par une personnalité locale défilait avec trois moutons décorés de rubans tricolores. Des adolescents suivaient le cortège avec des assiettes pour collecter des dons, tandis que la fanfare jouait le Hämmelsmarsch. L'origine de cette tradition remonterait au XVIᵉ siècle : Jean Ier de Luxembourg, roi de Bohême et duc de Luxembourg, aurait accordé aux bergers le droit de faire une collecte dans leur village le dimanche de la fête patronale. Au XVIIᵉ siècle, un événement aurait renforcé cette tradition : les membres de la Confrérie Saint-Sébastien, ayant gagné un mouton à un jeu de quilles lors de la Schueberfouer, l'auraient intégré au cortège.

Mélodie

L'origine de la mélodie du Hämmelsmarsch reste incertaine. Certains pensent qu'elle s'inspire d'un carillon de la tour du château Mansfeld, à Luxembourg-Clausen. La mélodie a été l'hymne nationale du Luxembourg jusqu'en 1859.

Il existe aujourd'hui trois versions du texte, écrites par des auteurs luxembourgeois renommés :

La plus ancienne, rédigée par Jean-François Gangler vers 1800.
En 1856, Dicks reprend ce texte et ajoute quelques lignes pour son opérette "Kiermesgäscht".
Michel Lentz ajoute plus tard les célèbres vers : "an d'Kanner loossen hire Kaffi stoen, fir deene schéinen Hämmel nozegoen..." ("et les enfants délaissent leur petit déjeuner pour suivre ces beaux moutons...") dans son œuvre Schuebermess.

Source: Luxembourg culture

Hämmelsmarsch Oktober 2022

Den Text vum Michel Lentz

1. Stroph

'T as Kiirmesdag an eng Gei jéngt muerges an der Gaass,
'T jäitzt eng Clarnett an 't brommt eng schaddreg Baass,
An d'Hämmel gin derbei mat Bänn a Flettschen un,
Blénkeg zënne Plettlen an der Rei sin hannendrun,
Sin hannendrun;

An d'Kanner loossen hire Kaffi ston
Fir deene schéinen Hämmel nozegon
Wou d'Musek as, déi spillt sou lëschteg d'Gaassen an,
Fir bei all grouss Hären an der Stad hir Ronn ze man,
Hir Ronn ze man.

2. Stroph

D'Leit si gebotzt an si hun hir schéinste Kleeder un,
D'Kamäiner dämpen, d'Kächen, déi sinn drun,
d'Pan an der Fuesend, déi ass nët esou geplot,
Well et ass haut nët genoch mat engem Hämmelsbrot,
A mat Zalot.

An aus der Friemd sinn d'Lëtzebuurger do,
Op d'Kiirmes kommen si vu wäit an no,
'T as aus der Heemecht keen, a wir en iwer d'Mier,
Op de Schuebersonndeg, 't ass gewëss, dann denkt ën hier,
Dann denkt ën hier.

3. Stroph

Hun d'Hämmel dann d'Musikanten d'Neipuert ausgeleet,
Mam Fouermeeschter voll Gléckséilegkeet,
Da sëtzen d'Leit um Dësch mat hire Kirmesgescht,
d'Tell're klënken, jiddereen, deen deet sei meescht, sei bescht,
Sei meescht, sei bescht.

D'Gemitlechkeet, déi schenkt en d'Glieser aan,
An d'Lëschtegkeet, déi blénkt aus allen Aan,
De Quetschekoch, dee schmaacht ewéi de beschte Bond,
D'Fra vum Haus as frou, well alle Mënsch e gutt huet fond,
E gutt huet fond.

4. Stroph

An d'Schuebermëss, déi ass dann an hirem volle Glanz;
D'Trompett an d'Gei déi ruffe bei den Danz;
Grouss Schëlter op de Lietsche gi wëll Déieren un,
Wouvun as s'am ofsten nët en Hoor dobannen hun,
Dobannen hun.

Hei weisen si e Riis, dee Sable frësst,
An do e schwaarze Mann, deen Tubak ësst;
All Wonner vun der Welt, déi ka mer hei gesin,
Nëmmen nët e Mensch, deen iech fir näischt géif eppes gin,
Géif eppes gin.